Bron: Chemport Europe, maart 2022
Noord-Nederland wordt steeds belangrijker voor de groene chemie. Onder de noemer Chemport Europe volgen de ontwikkelingen zich er snel op. Duurzame fabrieken, pionierende scholen en faciliterende overheden bouwen aan unieke waardeketens, waar vergaande samenwerking de sleutel is.
Komende maand start Avantium de bouw van ‘s werelds eerste commerciële fabriek voor de grootschalige productie van FDCA, een belangrijke plantaardige grondstof voor een nieuw type plastic. De unieke fabriek komt in Delfzijl, vlakbij de plek waar Clariter komende tijd de al even bijzondere fabriek voor recycling van plastic neerzet. Ook producent van biologische plasticgrondstoffen BioBTX strijkt hier neer, net als biokerosine-pionier SkyNRG. Dat deze duurzame initiatieven juist in Noord-Nederland plaats vinden, is goed te verklaren. De ligging aan zee, waar grote hoeveelheden windstroom aan land komen, speelt een belangrijke rol.
Het agrarische achterland is een bron van biogrondstoffen. Onderwijsinstellingen vlakbij denken mee en leveren talent. Personeel is minder schaars dan in andere landsdelen. En heel belangrijk: ruimte is er in overvloed, in zowel letterlijke als figuurlijke zin. Reinder Jacobi houdt zich namens de provincie Groningen voor Chemport Europe bezig met die ‘figuurlijke ruimte’. ,,Wat ik van bedrijven terug hoor, is dat ze zich welkom en geholpen voelen. In Noord-Nederland verwelkomen we mooie initiatieven met open armen, zeker op het gebied van duurzame chemie en industrie. Het faciliteren van die partijen is onze taak.’’
Pionieren, experimenteren, opschalen
Om dat zo goed mogelijk te kunnen, bestaat Chemport Europe. Dat is een samenwerkingsverband van partijen in Noord-Nederland die hetzelfde doel nastreven: de voorsprong die de regio heeft op het gebied van groene en duurzame chemie verder uitbouwen. De noordelijke regio krijgt steeds meer faam als gebied waar gepionierd en geëxperimenteerd wordt, waar startups een ecosysteem treffen waarin ze snel op kunnen schalen. Of, zoals Errit Bekkering van Chemport Europe het beschrijft: ,,We zijn hier groot genoeg om méé te spelen en klein genoeg om mee te spélen.’’ Van bovenaf beschouwd is Noord-Nederland een wereldeconomie in het klein. Van de verbouw en aanvoer van grondstoffen via testfase en opschalen tot industriële productie; alles vindt er plaats. Omdat de chemische industrie van oudsher sterk vertegenwoordigd is, is de afname van nieuwe, duurzame grondstoffen en producten ook gegarandeerd.
Allemaal binnen één en hetzelfde ecosysteem. ,,Dat noemen wij de waardeketens, en dat je die in zo’n klein gebied gesloten krijgt, dat zie je niet vaak’’, zegt Bekkering. ,,Een voorbeeld? Hier worden afgeschreven windmolenbladen gedemonteerd, tot kleine stukjes vermalen, en gerecycled, zodat er op den duur weer nieuwe wieken van worden gemaakt. En die kunnen dan weer vanaf Noord-Nederland de zee op.’’
Waterstof is nog zo’n typisch voorbeeld waarin Noord-Nederland vooroploopt. Groene stroom die in de Eemshaven aan land komt is de basis, de chemische industrie verderop neemt de groene waterstof al af. Vergaande plannen voor verdere distributie en productie liggen klaar.
Afval bestaat straks niet meer. Op verschillende plekken in Noord-Nederland worden afvalstromen opgewaardeerd tot grondstoffen die in de directe omgeving verwerkt worden
Bioplastics in een unieke waardeketen
Daartussenin werken bedrijven en instellingen samen met hogescholen, MBO’s en de universiteit continu aan verbeteringen en vernieuwingen. Reinder Jacobi: ,,Dat geldt voor alle facetten van de groene chemie. De onderwijsinstellingen zijn vertegenwoordigd in Chemport Europe. Dat betekent dat input uit onderzoek rechtstreeks bij de bedrijven belandt en andersom, dat vraagstukken vanuit de industrie snel worden opgepakt door de scholen.
Nog sterker: het curriculum kan snel worden aangepast als blijkt dat daar vanuit de bedrijven behoefte aan is.’’ Zo’n zelfde waardeketen zie je sterk in de bioplastics. Die worden geproduceerd in de regio in Emmen en Delfzijl en ook weer gerecycled op die plekken. CuRe Technology in Emmen is er in geslaagd PET chemisch te recyclen en werkt aan meer en betere vormen van polyesterrecycling.
Noord-Nederland laat zien dat de voorspelde groei in de productie van nieuwe plastics op basis van fossiele grondstoffen sterk verminderd kan worden door het opschalen van nieuwe technologieën.
Chemport Europe is een poort, die toegang biedt tot een mix van pionierende startups, gevestigde bedrijven, jonge talenten, onderzoek, meedenkende overheden en heel veel ruimte om te ondernemen. De samenhang en coöperatie zijn typisch Noord-Nederlands, de kansen en mogelijkheden zijn van wereldformaat.