Uit recente cijfers van de OECD blijkt dat de plasticvervuiling onophoudelijk toeneemt, omdat afvalbeheer en recycling tekortschieten. Zij stellen dat de wereld twee keer zoveel plastic afval produceert als twee decennia geleden, waarvan het grootste deel op vuilnisbelten terechtkomt, wordt verbrand of in het milieu lekt. Slechts 9% (!) wordt met succes gerecycled, wat natuurlijk belachelijk laag is. Landen als de Verenigde Staten, die streven naar een recyclingpercentage van 50% in 2030, zaten in 2019 op 4% (zie de figuur hieronder).
Figuur 1: Beheer van plastic afval wereldwijd in 2019. Bron: OESO Global Plastics Outlook Database.
Om het beheer van plastic afval te begrijpen, moeten we kijken naar de verschillende soorten plastic en hun vermogen om gerecycled te worden.
Recyclebaarheid van kunststoffen
Plastic bestaat in allerlei verschillende vormen en kleuren, maar ook in verschillende soorten. Deze verschillen in soorten komen tot uiting in hun herbruikbaarheid als gevolg van hun chemische samenstelling, maar ook in hun recyclebaarheid. In 1988 voerde de Society of the Plastics Industry een nieuw indelingssysteem in: de Resin Identification Code (RIC). Deze code werd, na enkele aanpassingen, de wereldwijde standaardindeling voor kunststoffen. De recyclage van de kunststoffen gebeurt door ze eerst te sorteren op basis van hun resin type. Daarna zijn er twee manieren om kunststoffen te recyclen: mechanisch of chemisch. Mechanische recycling houdt in dat de kunststoffen worden gewassen, vermalen en gesmolten, terwijl chemische recycling inhoudt dat de polymeren worden afgebroken tot monomeren.
Wat de resin codes betreft, geldt de algemene vuistregel: hoe lager de resin code, hoe groter de kans dat de plastic kan worden gerecycled. Het verschil in recyclebaarheid van de plasticsoorten kan te maken hebben met de manier waarop ze worden gemaakt. Thermohardende kunststoffen bevatten polymeren met onomkeerbare chemische bindingen en kunnen daarom niet worden gerecycled. Thermoplastische kunststoffen daarentegen kunnen worden gerecycleerd door ze opnieuw te smelten en te vormen.
Figuur 2 bevat een lijst van alle resin codes met het overeenkomstige plastic type.
Figuur 2: Resin codes met hun corresponderende plastic type.
Soorten plastic en hun recyclebaarheid
1 – PET
PET is de afkorting van polyethyleentereftalaat en behoort tot resin codenummer 1. PET wordt meestal gebruikt voor de verpakking van voedsel en dranken, maar het nut ervan is wijdverbreid. Dat komt doordat het een sterk vermogen heeft om te voorkomen dat zuurstof de verpakking binnendringt en een product binnenin bederft. Dit type plastic wordt het meest gerecycled ter wereld! Hoewel PET relatief gemakkelijk te recyclen is, hebben veel landen nog steeds moeite om een behoorlijk recyclingpercentage te halen. Een aanzienlijk deel van de PET-plastics wordt gerecycled tot modeartikelen, zoals fleece kleding, rugzakken en tapijten. Maar PET kan ook weer worden omgezet in PET! Dit is een van de weinige polymeren die tot hetzelfde materiaal kunnen worden gerecycled.
2 – HDPE
De technische naam van dit type plastic is High-Density polyethyleen. Het is een ongelooflijk bestendige resin die wordt gebruikt voor boodschappentassen, melkkannen, landbouwbuizen, speeltuintoestellen, shampooflessen, enzovoort. De lange polymeerketens maken het veel sterker en dikker dan PET. Het is bestand tegen relatief hoge temperaturen en is een van de gemakkelijkst te recyclen polymeren. Gerecycled HDPE wordt meestal voor dezelfde doeleinden gebruikt, maar wordt vaak ook gedowncycled, wat betekent dat het wordt gebruikt voor producten met een lagere waarde, zoals plastic timmerhout, tafels, banken en andere duurzame plastic producten.
3 – PVC
PVC staat voor polyvinylchloride en is het op twee na meest gebruikte polymeer ter wereld. Het is verkrijgbaar in harde en soepele vorm. De harde vorm wordt bijvoorbeeld gebruikt in de bouwindustrie in raamprofielen en buizen. De flexibele vorm wordt verkregen door andere stoffen toe te voegen en wordt gebruikt in loodgieterswerk, bedrading en vloeren. Het is duurzaam, licht en gemakkelijk te verwerken. PVC is echter niet recyclebaar door middel van normale inzameling.
4 – LDPE
In tegenstelling tot HDPE bestaat LDPE uit polyethyleen met een lage dichtheid en wordt het gebruikt voor de beruchte plastic zakjes die door supermarkten worden verstrekt. Technisch gezien kan deze plasticsoort worden gerecycled. Maar helaas gebeurt dat nauwelijks. De plastic zakken kunnen namelijk verstrikt raken in de machines, waardoor het hele proces in gevaar komt. En omdat LDPE zo’n goedkoop en laagwaardig plastic is, is recycling financieel niet echt lonend.
5 – PP
PP staat voor polypropyleen en is de op één na meest geproduceerde kunststof, waarvan de markt in de komende jaren nog zal groeien. Het is een harde en stevige kunststof, die bestand is tegen hoge temperaturen en wordt gebruikt in Tupperware, auto-onderdelen, thermische vesten enz. Het wordt ook gebruikt voor plastic scharnieren, omdat het vouwbaar is en zeer goed bestand is tegen vermoeiing. Hoewel PP kan worden gerecycled, gebeurt dat bijna niet. Ook dit is te wijten aan het feit dat het financieel niet zinvol is om te recyclen en dat het nogal moeilijk is.
6 – PS
Polystyreen kan vast of geschuimd zijn. Omdat het zeer goedkoop is, is het overal te vinden: drankbekers, isolatiemateriaal, verpakkingsmateriaal en wegwerpservies. Het plastic is zeer ontvlambaar en kan schadelijke chemicaliën lekken. PS is zeer slecht voor het milieu. Het is niet biologisch afbreekbaar, het drijft in de wind en op het water, dieren herkennen het materiaal niet als kunstmatig. PS wordt helaas nooit gerecycled!
7 – Andere plastics
Resin nummer 7 bestaat uit alle plasticsoorten die niet als de zes hiervoor kunnen worden geïdentificeerd. De bekendste kunststoffen van deze groep zijn polycarbonaten (PC), die worden gebruikt om sterke, taaie producten te maken. Het wordt aangetroffen in oogbescherming en bij het maken van lenzen voor zonnebrillen, sportbrillen en veiligheidsbrillen. Maar het is ook te vinden in mobiele telefoons en CD’s.
Bij hoge temperaturen kan uit deze resin bisfenol A vrijkomen, een voor het milieu gevaarlijke chemische stof. Daar komt nog bij dat kunststoffen met nummer 7 nooit worden gerecycleerd.
Bronnen
https://www.plasticsforchange.org/blog/which-plastic-can-be-recycled
https://blog.nationalgeographic.org/2018/04/04/7-things-you-didnt-know-about-plastic-and-recycling/
https://www.generalkinematics.com/blog/different-types-plastics-recycled/
https://www.plasticsforchange.org/blog/different-types-of-plastic