Wat is ESPR? Ecodesign for Sustainable Products Regulation

Wat is de ESPR?

Dit is een regelgeving voorgesteld door de EU om de circulariteit, energieprestaties en duurzaamheid van producten die op de EU-markt worden verkocht, te verbeteren. Het is een kaderwetgeving, wat betekent dat het nog geen specifieke maatregelen vaststelt, maar de mogelijkheid biedt om deze later aan te nemen.

Wat is het doel?
  • De ESPR breidt de reikwijdte van de Ecodesign Richtlijn uit onder de EU Green Deal en het Actieplan Circulaire Economie (CEAP).
  • Impact van de huidige Ecodesign Richtlijn 2009/125/EC:
    • Heeft EU-consumenten in 2021 alleen al EUR 120 miljard aan energie bespaard.
    • Verminderde het jaarlijkse energieverbruik van de gedekte producten met 10%.
  • De nieuwe ESPR streeft ernaar de duurzaamheid van producten die in de EU worden verkocht verder te vergroten door middel van drie pijlers: duurzaam productontwerp, klantenempowerment en bevordering van circulaire productie.
Op wie heeft de ESPR invloed?
  • De ESPR is van toepassing op alle bedrijven die producten verkopen in de EU die onder de gedelegeerde handelingen vallen, ongeacht of ze binnen of buiten de EU zijn gemaakt.
Wanneer treedt de ESPR in werking?
  • De ESPR is vanaf 18 juli 2024 in werking. De Commissie krijgt dan de bevoegdheid om ecodesign-eisen vast te stellen en lidstaten hebben 18 maanden de tijd om hun eigen wetten vast te stellen om te voldoen.
Wat gebeurt er als bedrijven niet voldoen?
  • Lidstaten krijgen de bevoegdheid om sancties op te leggen (inclusief boetes) voor niet-naleving.
  • Niet-conforme producten kunnen aan de grens worden vastgehouden, aangezien douaneautoriteiten de regelgeving handhaven.
  • Merken lopen aanzienlijke reputatierisico’s, waardoor ze mogelijk het vertrouwen van de consument verliezen.
  • Consumenten kunnen mogelijk compensatie eisen voor niet-conforme aangekochte producten.
Hoe werkt het?

De ESPR stelt ecodesign-eisen vast via gedelegeerde handelingen (wetgeving aangenomen door de Commissie) onder de volgende thema’s:

Eco-Design Kader:

  • Ecodesign- en informatie-eisen worden vastgesteld door gedelegeerde handelingen voor specifieke productcategorieën.
  • Ze bestrijken aspecten zoals duurzaamheid, circulariteit, grondstofverbruik, afval en milieu-impact.
  • Producten die door deze handelingen worden beïnvloed, mogen alleen op de EU-markt worden toegelaten als ze aan de eisen voldoen.

Digitaal Productpaspoort & Labels:

  • Digitale Productpaspoorten (DPP’s) worden verplicht voor bepaalde producten.
  • DPP’s bieden gecentraliseerde productinformatie, toegankelijk via QR-codes of barcodes, om consumenten gedetailleerde en nauwkeurige gegevens te bieden en douaneautoriteiten in staat te stellen automatische controles op geïmporteerde producten uit te voeren.
  • Gedelegeerde handelingen kunnen ook vereisen dat producten specifieke informatie via labels weergeven.

Duurzaam en circulair inkopen:

  • Overheidsinstanties in de EU besteden ongeveer €1,8 biljoen aan de aanschaf van werken, goederen en diensten. De ESPR streeft ernaar deze middelen te richten op duurzaamheid door verplichte criteria voor groene overheidsopdrachten vast te stellen voor EU-autoriteiten die gereguleerde producten aanschaffen. Dit initiatief kan de vraag naar duurzame producten aanzienlijk vergroten, waardoor bedrijven meer in duurzaamheid zullen investeren.

Vernietiging van niet-verkochte producten:

  • Grote en uiteindelijk middelgrote bedrijven in alle productsectoren moeten jaarlijkse informatie openbaar maken op hun website, zoals het aantal en het gewicht van producten die ze vernietigen en waarom.
  • De ESPR geeft de Commissie de bevoegdheid om de vernietiging van niet-verkochte consumentenproducten te verbieden voor categorieën waarin zij een significante milieu-impact vaststellen (met name niet-verkochte textiel en schoenen).

Aansprakelijkheid & Implementatie:

  • De eco-design eisen definiëren de rollen en verantwoordelijkheden van fabrikanten, importeurs, distributeurs en overheidsinstanties. Ze zorgen voor productconformiteit door middel van rigoureuze tests en het delen van certificeringsdocumentatie.
  • Online marktplaatsen (denk aan Bol.com) en zoekmachines moeten samenwerken met markttoezichtautoriteiten om niet-conforme producten te verwijderen.
Wat is gedekt?

Stukken wetgeving aangenomen door de Commissie zullen de ecodesign- en informatie-eisen voor specifieke productcategorieën vaststellen. Belangrijke productaspecten die ze zullen beoordelen bij het vaststellen van deze eisen zijn onder meer:

  • Gerecycled inhoud
  • Ontstaan van afvalmaterialen
  • Aanwezigheid van zorgwekkende stoffen
  • Milieu-impact
  • Watergebruik & efficiëntie
  • Grondstofgebruik & efficiëntie
  • Energiegebruik & efficiëntie
  • Duurzaamheid
  • Repareerbaarheid
  • Herbruikbaarheid
  • Upgradebaarheid
  • Betrouwbaarheid
  • Onderhoud & renovatie
  • Mogelijkheid tot recycling
  • Mogelijkheid tot terugwinning van materialen
  • Mogelijkheid tot remanufacturing

ESPR in het kort

ESPR = Eco-design for Sustainable Product Regulations

ESPR is een uitgebreide regelgeving gericht op:

  • Het verminderen van de milieu-impact en het creëren van synergiën in de circulaire economie. Het is een belangrijk onderdeel van de EU Green Deal.

Belangrijkste bepalingen

  • Verlengen van de levensduur, duurzaamheid en algehele levenscyclus van producten
  • Verminderen van broeikasgasemissies en de milieu-impact gedurende de levenscyclus van het product
  • Producten creëren die geschikt zijn voor een circulaire economie die duurzaamheid boven veroudering bevordert
  • Afvalpreventie en terugwinning van materialen uit producten vergemakkelijken door ecodesign
  • Gebruik van gerecycled materiaal en implementatie binnen producten vergroten (afhankelijk van de industrie)

Wat is de tijdlijn:

  • Juli 2024 – ESPR van kracht & oprichting van het Eco-Design Forum
  • Maart 2025 – 3-jarig werkplan, ecodesign-eisen per product
  • Midden 2025 – Rapportage-eisen voor onverkochte goederen
  • Eind 2025 – Secundaire wetgeving voor DPP, register, aanbieders en identificatiecodes worden gepubliceerd
  • 2026 – Eerste product specifieke ecodesign gedelegeerde handelingen aangenomen
  • Midden 2026 – Verbod op vernietiging van onverkochte textielgoederen volledig van kracht
  • 2027 – Eerste producteisen beginnen te gelden

Het nieuwe DPP – Digitale Productpaspoort

  • Het DPP wordt verplicht als onderdeel van de uitvoering van de ESPR.
  • Bedrijven moeten DPP-eisen integreren in hun productrapportage- en documentatieprocessen volgens de gespecificeerde tijdlijnen, met volledige naleving verwacht tegen 2030.